دبریدمان زخم و روش های آن

دبریدمان زخم روشی درمانی است جهت بهبود برخی از انواع زخم ها که طی آن بافت مرده حذف و روند بهبودی تسریع می گردد. در برخی از انواع زخم ها بسته به نظر پزشک ممکن است از دبریدمان زخم استفاده گردد، در این مقاله قصد داریم به بررسی بیشتر این موضوع تکنیک های مورد استفاده واز همه مهم تر علت استفاده از این روش درمانی صحبت کنیم.

دبرید زخم چیست؟

دبرید زخم در واقع روشی است که طی آن بافت نکروز شده و یا عفونی پوست برداشته می شود، این روش بسته به نظر درمانگر زخم تحت شرایطی استفاده می گردد که زخم ها مقاوم به درمان بوده و حتی با گذشت مدتی هنوز بهبود نیافته است.

ضرورت استفاده از این روش به منظور تسریع روند بهبودی زخم می باشد، علاوه بر این اندازه زخم نیز محدودتر می گردد و بافت سالم سریع تر جایگزین می گردد و با استفاده از حذف بافت نکروز و عفونی، احتمال عفونت به طبع کاهش می یابد.

علاوه بر این بافت مرده می تواند عفونت زخم را مخفی کرده و از این طریق علاوه بر تاخیر در بهبودی زخم، می تواند عوارض جدی برای سلامتی فرد ایجاد نماید، در برخی شرایط زخم های مقاوم در پا احتمال از دست دادن عضو را به همراه خواهد داشت.

روش های دبریدمان زخم

از تکنیک های مختلفی برای دبریدمان زخم های مختلف استفاده می شود، که بسته به شرایط بیمار، سن و بسیاری از موارد دیگر انتخاب می شود.

دبریدمان بیولوژیک

دبریدمان بیولوژیک (Biological debridement)یکی از انواع دبریدمان زخم است، طی این روش از لاروهای استریل مگس گونه Lucilia sericata استفاده می شود، این لاروها از باکتری های موجود در زخم تغذیه کرده و ترکیبات ضدباکتری ترشح می کنند که می تواند در روند درمان زخم مفید باشد، این روش تحت عنوان لارو درمانی و یا جراحی زیستی نیز معروف است.

دبریدمان آنزیمی

دبرید آنزیمی (Enzymatic debridement) یا شیمیایی نیز تکنیک دیگری از دبریدمان زخم می باشد، در این روش از محصولاتی مانند ژل و پماد استفاده می گردد که در ترکیبات آن از آنزیم های نرم کننده بافت زخم وجود دارد، گفتنی است این آنزیم ها می توانند از منابع حیوانی، گیاهی و یا باکتریایی تامین گردند.

از این داروها به تعداد دفعات تعیین شده توسط پزشک استفاده می گردد، بعد از آن می بایست از پانسمان روی زخم استفاده نمود و طی هر بار مصرف دارو، پانسمان تعویض گردد تا بافت های مرده رفته رفته تجزیه گشته و از بین بروند.

همان طور که قبلا نیز اشاره شد نوع زخم در تعیین روش دبریدمان نقش دارد، از این رو در زخم هایی که خیلی بزرگ و عفونی هستند استفاده از این روش به هیچ عنوان برای آن ها مناسب نخواهد بود.

دبریدمان اتولیتیک

دبریدمان اتولیتیک (Autolytic debridement) حالتی است که از آنزیم ها و مایعات بدن به منظور نرم کردن بافت زخم استفاده می گردد، به طوری که طی آن از پانسمانی استفاده می گردد که رطوبت حفظ گردد و بافت نکروز زخم جدا شود.

درمانگر زخم، معمولا در شرایطی که زخم ها از نوع عفونی نیستند و یا در زخم های فشاری، از این نوع دبریدمان زخم استفاده می کند.

از این نوع دبریدمان ممکن است در ترکیب و همراه با سایر روش های درمانی نیز استفاده گردد، برای مثال برای زخم عفونی از ترکیب این روش با سایر روش ها می توان استفاده کرد.

دبریدمان مکانیکی

در ادامه روش های دبریدمان زخم، به بررسی دبریدمان مکانیکی (Mechanical debridement) می پردازیم، در این روش دبریدمان، بافت های نا سالم با استفاده از نیروی حرکتی حذف می گردند، این گروه خود شامل روش های مختلفی می باشد.

هیدروتراپی یا آب درمانی از جمله زیر مجموعه های این گروه هستند، طی این روش از آب برای شستشوی بافت های مرده استفاده می گردد، همچنین استفاده از دوش، جریان گردابی، سرنگ و کاتتر از جمله این موارد محسوب می شوند.

پانسمان مرطوب به خشک نیز از دیگر روش های این نوع دبریدمان می باشد، به طوری که ابتدا یک پانسمان مرطوب روی زخم قرار می گیرد، سپس با خشک شدن زخم، پانسمان برداشته می شود، به طوری که بافت مرده و آسیب دیده را نیز با خود جدا خواهد کرد.

علاوه بر موارد فوق از دیگر روش های دبریدمان مکانیکی می توان به استفاده از پدهای دبریدمان مونوفیلمنت اشاره کرد، طی این روش نیز پدهای مونوفیلمنت که از نوعی پلی استر می باشند و نرم هستند، به آرامی بر روی زخم کشیده می شود تا بافت های مرده زخم را از بین ببرد.

همان طور که اشاره شد این نوع دبریدمان بسیار رایج بوده و هم برای زخم هایی که عفونی هستند و هم زخم های غیر عفونی قابلیت کاربرد را دارند.

دبریدمان شارپ

دبریدمان شارپ و یا تیز از دیگر تکنیک های دبریدمان زخم است، این روش می تواند به روش جراحی و یا روش محافظه کارانه انجام گیرد، در زمانی که نیاز به درمان سریع می باشد، معمولا از این روش دبریدمان استفاده می گردد.

طی این روش، بافت مرده و ناسالم زخم توسط ابزارهای تیز برش داده می شود، بسته به این که از روش محافظه کارانه و یا جراحی شدید استفاده شود تجهیزات و روش اجرا متفاوت است، به طوری که در روش جراحی شدید نیاز به بیهوشی و استفاده از ابزار جراحی می باشد و می بایست توسط پزشک جراح انجام گیرد.

نکته: دبریدمان مکانیکی و شارپ می تواند دردناک باشد که می بایست از داروهای مسکن و یا بی حسی استفاده گردد، بعد از استفاده از این روش می بایست نکات مراقبتی مانند تعویض پانسمان، رژیم غذایی سالم و عدم مصرف دخانیات را رعایت کنید.

در انتها باید اشاره کنیم که هریک از روش های نام برده در زمان مراجعه به بهترین کلینیک درمان زخم و بررسی زخم مشخص خواهد شد.

جمع بندی

همان طور که اشاره شد دبرید زخم نوعی روش مراقبتی و درمانی زخم ها می باشد که طی آن بافت های مرده و عفونی حذف می گردد تا روند بهبودی تسریع گردد، روش های مختلفی از دبریدمان وجود دارد که بسته به نوع زخم ها و شرایطی از جمله سن بیماران، درمانگر زخم بهترین تکنیک را اتخاذ می کند، در برخی شرایط نیز ممکن است نیاز به استفاده از روش های ترکیبی باشد.